پاسخ :

در دو مرحله به سوال شما پاسخ میدهم:
الف: جمع خواندن و جدا خواندن سنت نبوی؟
روایت اول:
صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج 2 – ص 152- دارالفکر
حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر
**لازم به ذکر است که صحیح بخاری یکی از بزرگترین کتب اهل سنت است. تا جایی که علمای سلف اهل سنت چنین می گویند: (بعد از قران صحیحترین کتب. بخاری و مسلم می باشد)**

کمی هم از حیث سندی این روایت را بررسی کنیم؟

اجازه هست؟

با اجازه بزرگترها

الف: ابوبکر بن ابی شیبه

تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج 10 – ص 71

أبو بکر بن أبی شیبة ثقة .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

لسان المیزان – ابن حجر – ج 4 – پاورقى ص 286

أبى بکر بن أبی شیبة ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|10|463|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|1417 – 1997 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||

لسان المیزان|ابن حجر|4|852|مهمترین مصادر رجال سنى||الثانیة|1390 – 1971 م||مؤسسة الأعلمی للمطبوعات – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى بمطبعة مجلس دائرة المعارف النظامیة الکائنة فی الهند بمحروسة حیدر آباد الدکن عمرها الله إلى أقصى الزمن سنة 1330 هجریة

ب: ابوکریب:

عمدة القاری – العینی – ج 23 – ص 75

محمد بن العلاء بن کریب أبو کریب الکوفی وهو شیخ مسلم أیضا

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تقریب التهذیب – ابن حجر – ج 2 – ص 121

محمد بن العلاء بن کریب الهمدانی أبو کریب الکوفی مشهور بکنیته ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

عمدة القاری|العینی|23|855|مصادر حدیث سنى – فقه||||بیروت – دار إحیاء التراث العربی|دار إحیاء التراث العربی||

تقریب التهذیب|ابن حجر|2|852|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|1415 – 1995 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال

ج: ابومعاویه

تحفة الأحوذی – المبارکفوری – ج 8 – ص 236

أبو معاویة ثقة
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تقریب التهذیب – ابن حجر – ج 2 – ص 324

أبو معاویة ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تحفة الأحوذی|المبارکفوری|8|1282|مصادر حدیث سنى – فقه||الأولى|1410 – 1990 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||

تقریب التهذیب|ابن حجر|2|852|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الثانیة|1415 – 1995 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبعة مقابلة على نسخة بخط المؤلف وعلى تهذیب التهذیب وتهذیب الکمال

نکته: در متن روایت امده است. که جناب ابو سعید الاشجع لفظ جناب ابی کریب را بیان میکنند. پس نیازی به بررسی جناب ابوسعید نیست. البته ایشان جزو ثقات اهل سنت هستند. ولی برای خلاصه کلام به اصل راویان می پردازیم.

خ: وکیع

الجرح والتعدیل – الرازی – ج 1 – ص 220

قال سمعت ابن نمیر یقول : وکیع اعلم بالحدیث من ابن إدریس .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الجرح والتعدیل – الرازی – ج 1 – ص 222

حدثنا عبد الرحمن نا علی بن الحسین الهرثمی قال سمعت أبا داود البستی وسأله أبو بکر الخراز ( 62 ک ) [ وغیره - 2 ] : من أفضل من أدرکت عندک ؟ فقال : ما أدرکت رجلا کان أخشع لله عز وجل من وکیع .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تفسیر القرطبی – القرطبی – ج 5 – ص 222

وکیع ثقة إمام أخرج له البخاری ومسلم وغیرهما من الأئمة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تاریخ بغداد – الخطیب البغدادی – ج 2 – ص 78

أخبرنی أبی قال محمد بن أبان أبو بکر البلخی مستملی وکیع ثقة .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

تاریخ مدینة دمشق – ابن عساکر – ج 63 – ص 90

حدثنا عبد الرحمن بن یوسف بن خراش قال وکیع ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

الجرح والتعدیل|الرازی|1|327|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|1371 – 1952 م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم 278) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة مراد ملا ( تحت رقم 1427) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم 892)

تفسیر القرطبی|القرطبی|5|671|مصادر تفسیر سنى|تصحیح : أبو إسحاق إبراهیم أطفیش||1405 – 1985 م||دار إحیاء التراث العربی – بیروت – لبنان||مؤسسة التاریخ العربی

تاریخ بغداد|الخطیب البغدادی|2|463|مهمترین مصادر رجال سنى|دراسة وتحقیق : مصطفى عبد القادر عطا|الأولى|1417 – 1997 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||

تاریخ مدینة دمشق|ابن عساکر|63|571|مهمترین مصادر رجال سنى|علی شیری||1415|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||

د: الاعمش

معرفة الثقات – العجلی – ج 1 – ص 434

کان الأعمش ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

الجرح والتعدیل – الرازی – ج 4 – ص 146

سلیمان بن مهران الأعمش ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

الجرح والتعدیل – الرازی – ج 4 – ص 147

قال سمعت أبی یقول : الأعمش ثقة یحتج بحدیثه . حدثنا عبد الرحمن قال سمعت أبا زرعة . یقول : سلیمان الأعمش امام .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

معرفة الثقات|العجلی|1|261|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|1405||مکتبة الدار – المدینة المنورة||

الجرح والتعدیل|الرازی|4|327|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|1371 – 1952 م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم 278) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم 891)

و: حبیب بن ابی ثابت

الکامل – عبد الله بن عدی – ج 2 – ص 407

ابن أبی مریم سمعت یحیى یقول حبیب بن أبی ثابت ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

الکامل|عبد الله بن عدی|2|365|مهمترین مصادر رجال سنى|قراءة وتدقیق : یحیى مختار غزاوی|الثالثة|محرم 1409 – 1988 م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى تحقیق : الدکتور سهیل زکار 1404 – 1984 م / الثانیة 1405 – 1985 م / الثالثة منقحة وبها تعلیقات وزیادات کثیرة – قرأها ودققها على المخطوطات یحیى مختار الغزاوی – محرم 1409 – 1988 م

ه: سعید بن جبیر

الجرح والتعدیل – الرازی – ج 4 – ص 10

عن یحیى ابن معین أنه قال : سعید بن جبیر ثقة

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

الجرح والتعدیل|الرازی|4|327|مهمترین مصادر رجال سنى||الأولى|1371 – 1952 م|مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة – بحیدر آباد الدکن – الهند|دار إحیاء التراث العربی – بیروت||عن النسخة المحفوظة فی کوپریلی ( تحت رقم 278) وعن النسخة المحفوظة فی مکتبة دار الکتب المصریة ( تحت رقم 891)

آری این بود بررسی روایت مورد نظر که در صحیح مسلم یکی از بزرگترین کتب اهل سنت بیان شده است.

حال آیا این روایت را دیگران نیز بیان کرده اند؟

المغنی – عبد الله بن قدامه – ج 2 – ص 120

لنا ما روى ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء من غیر خوف ولا مطر وفى روایة من غیر خوف ولا سفر ،

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

صحیح مسلم – مسلم النیسابوری – ج 2 – ص 152

حدثنا أبو بکر بن أبی شیبة وأبو کریب قالا حدثنا أبو معاویة ح وحدثنا أبو کریب وأبو سعید الأشج واللفظ لأبی کریب قالا حدثنا وکیع کلاهما عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید ابن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

سنن أبی داود – ابن الأشعث السجستانی – ج 1 – ص 271 – 272

حدثنا عثمان بن أبی شیبة ، ثنا أبو معاویة ، ثنا الأعمش ، عن حبیب ‹ صفحه 272 › ابن أبی ثابت ، عن سعید بن جبیر ، عن ابن عباس ، قال : جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة من غیر خوف ولا مطر ، فقیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

سنن الترمذی – الترمذی – ج 1 – ص 121

حدثنا هناد حدثنا أبو معاویة عن الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر ، وبین المغرب والعشاء بالمدینة ، من غیر خوف ولا مطر . قال : فقیل لابن عباس : ما أراد بذلک ؟ قال : أراد ان لا یحرج أمته ) .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

سنن النسائی – النسائی – ج 5 – ص 260

أخبرنا عیسى ابن إبراهیم قال حدثنا ابن وهب عن یونس عن ابن شهاب أن عبید الله بن عبد الله أخبره أن أباه قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین المغرب والعشاء لیس بینهما سجدة صلى المغرب ثلاث رکعات والعشاء رکعتین وکان عبد الله بن عمر یجمع کذلک حتى لحق بالله عز وجل

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

السنن الکبرى – البیهقی – ج 3 – ص 162

( أخبرنا ) أبو عبد الله الحافظ وأبو سعید بن أبی عمرو قالا ثنا أبو العباس هو الأصم ثنا أسید بن عاصم ثنا الحسین بن حفص عن سفیان عن أبی لزبیر عن أبی الطفیل عن معاذ بن جبل قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم فی غزوة تبوک بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

السنن الکبرى – البیهقی – ج 3 – ص 167

( واما حدیث ) هشام بن سعد ( فأخبرنا ) أبو القاسم الحرفی ببغداد ثنا علی بن محمد بن الزبیر الکوفی ثنا إبراهیم بن إسحاق ثنا جعفر بن عون عن هشام بن سعد ثنا أبو الزبیر عن سعید بن جبیر عن عبد الله بن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء فی المدینة من غیر خوف ولا سفر قلت لم ترى یا ابن عباس قال أراد ان لا یحرج أمته

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

السنن الکبرى – البیهقی – ج 3 – ص 167

أبو الحسن علی بن محمد المقری أنبأ الحسن بن محمد بن إسحاق ثنا یوسف بن یعقوب القاضی ثنا أبو موسى ثنا أبو معاویة قال وحدثنا محمد بن أبی بکر ثنا وکیع قالا ثنا الأعمش عن حبیب بن أبی ثابت عن سعید بن جبیر عن ابن عباس قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قیل له فماذا أراد بذلک قال أراد ان لا یحرج أمته قال وکیع فی حدیثه قال سعید قلت لابن عباس لم فعل ذلک رسول الله صلى الله علیه وسلم قال کیلا یحرج أمته

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

شرح مسلم – النووی – ج 5 – ص 216 – 217

عن ابن عباس جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء ‹ صفحه 217 › بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر قلت لابن عباس لم فعل ذلک قال کی لا یحرج أمته

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

مجمع الزوائد – الهیثمی – ج 2 – ص 159

عن أبی سعید یعنی الخدری قال جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر وبین المغرب والعشاء أخر المغرب وعجل العشاء فصلاهما جمعا

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

عمدة القاری – العینی – ج 7 – ص 149

(من روایة حجاج عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده قال : ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الصلاتین فی غزوة بنی المصطلق )

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

عمدة القاری – العینی – ج 7 – ص 150

رواه مسلم وفی لفظ قال ( جمع رسول الله صلى الله علیه وسلم بین الظهر والعصر والمغرب والعشاء بالمدینة فی غیر خوف ولا مطر . قیل لابن عباس : ما أراد إلى ذلک ؟ قال : أراد أن لا یحرج أمته .

اما این روایت را از حیث رجال اهل سنت بررسی کنیم:
حتّى اگر فرض کنیم که همه این اسناد مشکل داشته باشند، بازهم نمى‌توانیم از حجیّت آن دست برداریم؛ زیرا بر مبناى قواعد علم رجال اهل سنّت، اگر سند روایت از سه عدد گذشت، حتّى اگر همه آن‌ها ضعیف باشد، یک‌دیگر را تقویت کرده و حجّت مى‌شود؛ چنانچه بدر الدین عینى (متوفای 855هـ) در عمدة القارى به نقل از محیى الدین نووى مى‌نویسد:
وقال النووی فی (شرح المهذب): إن الحدیث إذا روی من طرق ومفرداتها ضعاف یحتج به، على أنا نقول: قد شهد لمذهبنا عدة أحادیث من الصحابة بطرق مختلفة کثیرة یقوی بعضها بعضا، وإن کان کل واحد ضعیفا.
نووى در شرح مهذب گفته است: اگر روایتى با سند‌هاى گوناگون نقل شود؛ ولى برخى از راویان آن ضعیف باشند، بازهم به آن احتجاج مى‌شود، افزون بر این که ما مى‌گوییم: تعدادى حدیث از صحابه و از راه‌هاى گوناگونى نقل شده است که برخى از آن برخى دیگر را تقویت مى‌کنند؛ اگرچه هریک از آن احادیث ضعیف باشند.
العینی، بدر الدین محمود بن أحمد (متوفای 855هـ)، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، ج 3، ص 307، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت.
ابن تیمیه حرّانى در مجموع فتاوى مى‌نویسد:
تعدّد الطرق وکثرتها یقوی بعضها بعضا حتى قد یحصل العلم بها ولو کان الناقلون فجّارا فسّاقا فکیف إذا کانوا علماء عدولا ولکن کثر فی حدیثهم الغلط.
زیادى و تعدد راه‌هاى نقل حدیث برخى برخى دیگر را تقویت مى‌کند که خود زمینه علم به آن را فراهم مى‌کند؛ اگر چه راویان آن فاسق و فاجر باشند؛ حال چگونه خواهد بود حال حدیثى که تمام راویان آن افراد عادلى باشند که خطا و اشتباه هم در نقلشان فراوان باشد.
ابن تیمیه الحرانی، أحمد عبد الحلیم أبو العباس (متوفای 728 هـ)، کتب ورسائل وفتاوى شیخ الإسلام ابن تیمیة، ج 18، ص 26، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، ناشر: مکتبة ابن تیمیة، الطبعة: الثانیة.
هنگامى که روایتى طرق متعدد داشته باشد و راویان آن همگى فاسق و فاجر باشند، هم‌دیگر را تقویت کرده و حجت مى‌شود، روایت قصر نماز رسول در سفر را که در صحیح مسلم بود بررسی کردیم و دیدیم که کسی بین انان طبق نقل جمهور منکر الحدیث نیست.
محمد ناصر البانى در ارواء الغلیل پس از نقل طُرُق یک روایت مى‌گوید:
وجملة القول: أن الحدیث طرقه کلها لا تخلو من ضعف ولکنه ضعف یسیر إذ لیس فی شئ منها من اتهم بکذب وإنما العلة الارسال أو سوء الحفظ ومن المقرر فی « علم المصطلح » أن الطرق یقوی بعضها بعضا إذا لم یکن فیها متهم.
خلاصه آن که، تمام سند‌هاى این حدیث بدون ضعف نیست؛ اگر چه ضعف مهمى نیست؛ زیرا کسى که متهم به دروغ باشد، در طُرُق حدیث وجود ندارد و علّت ضعف یا ارسال آن است و یا کم حافظه بودن راوى. از مسائل ثابت شده در علم رجال این است که سند هاى متعدد درصورتى که در سلسله سند فرد متّهمى نباشد، یک‌دیگر را تقویت مى‌کنند.
البانی، محمد ناصر، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج 1، ص 160، تحقیق: إشراف: زهیر الشاویش، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت – لبنان، الطبعة: الثانیة، 1405 – 1985 م.
در نتیجه، این روایات حتّى اگر از نظر سند هم ضعیف باشند‌، بازهم حجّت و قابل استدلال هستند.
حال شما مخاطب عزیز بگویید این کار شیعه بدعت است یا عین سنت نبوی؟
البته عرض میکنم. که ما نمیخواهیم بگوییم که نماز در 5وعده بر خلاف سنت نبوی است و صحیح نیست. بلکه ما عرض میکنیم برادران و خواهران اهل سنت اگر نبی اکرم5وعده نماز میخوانده است. همانگونه جمع هم میخوانده است. پس شما به یکی از سنتها (5وعده) و شیعیان به یکی از سنتها (جمع بین صلاتین) عمل می کنند.
سنت نبوی چیست؟
کاری را که پیامبر انجام داده است را سنت نبوی گویند.
برای اینکه یه کار را سنت نبوی نامند نیازی نیست که اینکار حتما دفعات متعددی تکرار شود. حتی اگر یک بار پیامبر اکرم اینکار را انجام دهند و دیگر آنرا انجام ندهند و از آن هم منع نکنند. اینکار سنت نبوی است.
آیا نیست؟
بر فرض اینکه بگوییم پیامبر در جنگها اینکار را (جمع بین طلاتین) فقط انجام میداده است. هیچی دلیلی ندارید که بگویید پیامبر از این کار بعدا منع کرده است.آیا کسی به خودش جرات خواهد داد بگوید شیعه چون جمع بین صلاتین می کند بدعت گذار است؟ زیرا سنت نبوی است.
فکر کنم دیگر نباید به خاطر اینکه شیعیان نمازهایشان را در 3وعده میخوانند آنانرا بدعت گذار معرفی کرد؟
درست نیست؟
پس روشن شد سنت نبوی هست
ب: نکته ای که باید توجه کنید اینکه علمای شیعه هم می گویند در صورتی که شخص می تواند نمازها را جدا از هم بخواند در 5 وعده بهتر است و استحباب دارد

مرکز پاسخگویی به شبهات دینی

بخش شبهات

برچسب : اوقات, سه وقت, شیعیان, نماز, پرسش و پاسخ